Als je, zoals ik, komt uit een klein gezin en met ouders uit kleine gezinnen dan blijven grote gezinnen fascineren. Ieder jaar kijk ik met veel plezier (en verbazing) naar de tv-serie Een huis vol, waarin een aantal grote gezinnen gevolgd wordt. De chaos, gezelligheid en hoeveelheid boodschappen vind ik verwonderlijk. En bij het het ene gezin zou ik zo willen intrekken, terwijl ik van het andere gezin al gillend gek wordt als ik er alleen maar naar kijk (bedenk zelf maar even welk gezin ik waarmee bedoel).
Schrijfster Anita Terpstra raakte ook gefascineerd, maar dan door haar eigen grote familie. Haar moeder was er één van veertien en haar vader één van zeven. Hoe was het om op te groeien in zo’n groot gezin? Om daar achter te komen besloot ze een aantal ooms en tantes te spreken over hun jeugd en hen te vragen naar hun ervaringen. Het resultaat is het boek Het huis vol. Een geschiedenis van het naoorlogse grote gezin.
Het staat vol met zeer interessante gesprekken, want het was zeker niet voor iedereen een lolletje om op te groeien met zoveel broers en zussen. De oudere kinderen werden vaak ingezet om op de kleintjes te passen, het huishouden te doen of moesten zelfs vroeg van school om mee te draaien in het gezin. Sommige broers en zussen bleven goed contact houden toen ze zelf volwassen werden, maar anderen konden niet wachten om weg te komen en hebben ook niet veel behoefte meer aan contact met de enorme familie.
De persoonlijke ervaringen van Terpstra’s familie zijn boeiend om te lezen. Ze lezen lekker weg. Hier en daar beschrijft Terpstra de persoonlijke verhalen bijna in romanvorm, dat zorgt ervoor dat het heel levendig wordt, al vond ik de toon soms net iets te ‘Jip en Janneke’-achtig, zeker bij de vroegere jeugdherinneringen van ooms en tantes, waardoor ik het gevoel kreeg in een spannend kinderboek beland te zijn. Ook leuk, maar niet helemaal mijn ding. Gelukkig was het overgrote deel van het boek gewoon reuze interessant.
Verschil tussen stad en platteland
Wel opvallend dat deze verhalen plaatsvinden in de generatie van mijn eigen ouders (en iets eerder), maar dat de ervaringen die zij hebben mij veel meer aan de generatie van mijn grootouders doet denken. Terwijl Terpstra en ik maar een aantal jaar verschillen in leeftijd. Wellicht komt dat ook door het verschil tussen de stad (waar mijn familie vandaan komt) en het platteland (waar de familie van Terpstra vandaan komt), het verschil tussen niet-gelovige (mijn familie) en gelovige gezinnen (die in Het huis vol) en natuurlijk ook door het feit dat mijn ouders in kleine gezinnen opgroeiden en de familie van Terpstra juist in grote gezinnen. Mijn oma moest, als oudste meisje van het gezin, ook stoppen met school toen haar moeder overleed om voor haar vader en de jongere kinderen in het gezin te zorgen. Maar dat speelde dus zo’n dertig jaar eerder dan de verhalen in dit boek. Vond ik toch best opvallend.
En zo zie je maar hoe verschillend families kunnen zijn. Wat voor de een heel normaal is, is voor een ander al weer nauwelijks voor te stellen, of hooguit als verhaal uit generaties terug.
Nadenken over je eigen familie
En datzelfde geldt ook wel een beetje voor de historische achtergronden en ontwikkelingen waarmee Terpstra de persoonlijke verhalen van haar familie afwisselt. Onderwerpen als de invloed van de kerk, gezondheidszorg, straffen uitdelen en het vernoemen van de kinderen zijn erg interessant om te lezen en zet de persoonlijke verhalen van haar familie wat meer in perspectief. Net zoals het erg interessant is om op deze manier eens naar je eigen familie te kijken. Deden die het ook zo? Ging het er heel anders aan toe? Hoe ging het nog weer een generatie eerder?
Heb je interesse in familiegeschiedenis, en ben je benieuwd naar hoe het was om op te groeien in een groot gezin? Of kom je misschien juist uit een groot gezin en ben je benieuwd hoe anderen dit hebben ervaren? Dan is Het huis vol absoluut een aanrader. Een mooie mix tussen persoonlijke verhalen en feiten en achtergronden zorgt voor een prima leesbaar boek, dat bovendien ook een mooie aanleiding is eens na te denken over de familie waarin je zelf terecht bent gekomen.