Van boeken zoals Op de kaart van Simon Garfield word ik erg blij. In deze tijden van Google Maps, Tom Toms en andere handige navigatiemiddelen sta je er nauwelijks bij stil dat er tijden waren dat we geen idee hadden wat er om de hoek lag. Laat staan aan de andere kant van de wereld. Dit boek vertelt op een zeer begrijpelijke en vermakelijke manier hoe de kunst van het kaartenmaken zich ontwikkelde. Van Ptolemeus, die leefde tussen 90 en 170 na Christus, tot alle moderne navigatiemiddelen van deze tijd. Nederlanders zijn trouwens koplopers op het gebied van cartografie, tegenwoordig, op het gebied van digitale kaarten (TomTom) en zo’n 350 jaar geleden via bekende kaartenmakers als Blaeu en Hondius.

De mooiste verhalen vind ik toch wel die verhalen die Garfield beschrijft over kaartenmakers die het niet zo nauw namen met de waarheid, of hun eigen interpretatie gaven aan verhalen van ontdekkingsreizigers. Zoals het verhaal over het legendarische Konggebergte in westelijk Afrika. Nooit van gehoord zeg je? Dat kan heel goed kloppen. Op een moderne kaart zul je het Konggebergte ook nergens tegenkomen. Want deze bergketen werd verzonnen door de Engelse cartograaf James Rennel. En het Konggebergte verscheen niet alleen op de kaart die hij in 1798 uitbracht, maar ook op vele andere kaarten, want het was destijds goed gebruik dat kaartenmakers elkaars kaarten (illegaal) kopieerde. Pas in 1889, door de reizen van de Franse officier Louis-Gustave Binger, werd duidelijk dat het Konggebergte helemaal niet bestond en verdween het binnen een paar jaar van alle kaarten.

Zo bont maken kaartenmakers het tegenwoordig niet meer. Maar wel kan er nog wel eens een fantoom op de kaart voorkomen. Een fictief straatje om illegaal kopiëren van hun kaart te voorkomen. Tim Goodfellow van de A-Z van Londen zegt:

‘Maar je kunt geen compleet nieuwe straat verzinnen?’
‘Jawel, hoor. Geen doorgaande weg natuurlijk, dat zou ongepast zijn, want dat is misleidend, maar een doodlopend straatje kun je wel toevoegen. Soms bellen er mensen op die zeggen: “Er is daar geen straat”, en dan leggen we uit waarom dat is. Vaak verplaatsen we hem daarna.’

Dus mocht je ooit een eigenaardig straatje tegenkomen op een kaart dan weet je waarom.

Ook zit er nog een mooi staaltje omdenken in het boek. Het ligt namelijk niet aan vrouwen dat ze niet kunnen kaartlezen. Het ligt aan de kaarten. Die zijn namelijk gemaakt door mannen en mannen navigeren nou eenmaal op een andere manier dan vrouwen. Uit verschillende onderzoeken blijkt namelijk dat vrouwen even goed kunnen kaartlezen als mannen zolang die kaarten geen platte tweedimensionale vlakken zijn, maar driedimensionale kaarten met oriëntatiepunten zijn. Dus de volgende keer dat een man weer eens zeurt over vrouwen die geen kaart kunnen lezen kun je haarfijn uitleggen dat mannen dat aan zichzelf te danken hebben.

Hoewel ik enorm heb genoten van het boek (en me al verheug op het boek over Typografie van dezelfde auteur) moet ik toch een klein minpuntje noemen. De kaarten in het boek zijn allemaal in zwart-wit afgedrukt. En bij een boek dat nou juist draait om de kunst van het kaartenmaken is dat natuurlijk wel vreselijk jammer. Het boek was vast onbetaalbaar geworden als alles in full-colour was afgedrukt, dus begrijpelijk is het wel, maar een site of een app waar alle kaarten in kleur te bekijken zijn was toch wel echt een hele mooie aanvulling geweest. Daarvoor zou ik graag een paar euro extra hebben betaald.

Maar dat is absoluut geen reden om het boek te laten liggen. Als je interesse hebt in kaarten, graag populair wetenschappelijke boeken leest of graag reist dan is dit boek echt enorm de moeite waard.

Titel: Op de kaart
Auteur: Simon Garfield
Uitgeverij: Uitgeverij Podium B.V.
Vertaling: Tracey Drost-Plegt, Bert Meelker
ISBN: 9789057595714
MirandaLeest zegt: Enorm vermakelijk en je steekt er ook nog wat voor op. Geen kaart zal ooit meer hetzelfde zijn.

[bol_product_links block_id=”bol_5342e689e336e_selected-products” products=”9200000010017567,9200000002059603,9200000010091281″ name=”blog” sub_id=”opdekaart” link_color=”F3A703″ subtitle_color=”333333″ pricetype_color=”333333″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”05BFB0″ background_color=”FFFFFF” border_color=”AAAAAA” width=”640″ cols=”3″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”0″ admin_preview=”1″]